105سال پیش در چنین روزی، رسانه ای همراه به جهان معرفی شد که به دلیل قدرت صدا، ارزان و در دسترس بودن، هیچ رسانه ای نتوانسته است تاکنون آن را از میدان به در برد و همچنان حضوری فعال و بی رقیب در صحنه دارد.

همواره در طول تاریخ، بشر برای برقرای ارتباط با مردم در نقاط دور و نزدیک نیازمند به ابزار و وسایلی بود که بتواند به نوعی ارتباط را تسریع و آسان سازد بنابراین با اختراع وسایل گوناگونی چون تلگراف، بی سیم ، تلفن توانست بر این خواسته خویش در حوزه ارتباطات دور جامه عمل بپوشاند.

اما اختراع رادیو به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی یک تحول بزرگ و ماندنی در تاریخ ارتباطات اجتماعی بود وسیله ای که امروزه هنوز هم جایگاه صمیمی و گرم خویش را از دست نداده و همواره به عنوان یکی از پرطرفدارترین وسایل ارتباط جمعی محسوب می شود.

رادیو رسانه ای است صوتی و شنیداری که با بهره گیری از موسیقی? کلام و سکوت، پیام مورد نظر خود را به مخاطب می رساند و دارای ویژگیهایی چون در دسترس بودن? ارزان بودن? سرعت بالا داشتن? تعاملی بودن و...است.

نخستین گام برای اختراع رادیو، کشف بار الکترونیکی زمین و امواج مغناطیسی بود که بر حسب فرکانس های مختلف دارای امواجی چون امواج گاما؛ امواج ماورای بنفش؛امواج مادون قرمز و بالاخره باند وسیع امواج رادیویی بود که شامل طول موج های میلی متری، سانتی متری و حتی چندصد متری می شد.

"هاینرش هرتز" مهندس و فیزیکدان آلمانی در سال 1887، توانست از نوسانات الکتریکی برای انتقال امواج از محلی به محل دیگر بدون سیم و از راه فضا استفاده کند و با تولید امواج رادیویی در آزمایشگاه برای همیشه نام خویش را بر فرکانسهای رادیویی ثبت نماید.

در سال 1890 میلادی "الکساندر پیوف" دانشمندی روسی توانست موجی را همانند دستگاه هرتز اختراع کند که امروزه به نام "آنتن" از آن یاد می شود و همچنین "ادوارد برانلی" دستگاهی را ابداع کرد که یابنده امواج هرتزی به نام موج یاب با رسانای رادیو بود.

اما سرانجام دانشمندی ایتالیایی بنام "گلیمو مارکونی"توانست با مجموعه تکنیک های کشف شده در سال 1895 اولین خبر رادیویی خود را به وسیله بی سیم در فاصله ای سه کیلومتری بفرستد. بدین صورت مارکونی نخستین امتیاز ثبت اختراع خود را در آنجا دریافت کرد و موفقیت اصلی خویش را با ارسال علائم‌ بی‌ سیم‌ از شهر (پل‌دو) در انگلیس‌ به‌ شهر(سن‌ ژان‌) آمریکا به همگان نشان داد.

اختراع مارکونی سبب شد تا شور و هیجان همه جا را فراگیرد و مردم از وی خواستار پخش صدای انسان از رادیو شدند اما به دلیل ضعیف بودن لامپ های رادیو این درخواست امکان پذیر نبود. لذا هرچند مارکونی و انتقال پیام او را تاریخ واقعی اختراع رادیو به شمار می آورد. اما این خواسته مخاطبان منجر به این تفکر شد که باید فکری بهتر ارائه شود.

چندی بعد "دو فورست" فیزیکدان آلمانی در ژانویه سال 1906 توانست لامپ‌ سه‌ الکترونی، ‌را اختراع‌ کند که‌ برای‌ رادیو الکتریسیته‌ بسیار قوی تولید می کرد و همین امر آغازی بود بر اختراع رادیو به شکل امروزی که بعدها این دستگاه را قادر کرد صدای انسان را پخش کند.

بعد از این اختراع "روبرت‌ فون‌ لیئن‌" موفق‌ به‌ ساخت‌ لامپ ‌های‌ قوی‌ شد و اینگونه این‌ لامپ‌ ها تحول‌ بزرگی‌ در زمینه‌ دستگاه ‌های‌ الکترونیکی‌ به ‌وجود آوردند و برای نخستین بار یعنی چهار سال بعد از اختراع دوفورست در سال 1910 طنین صدای موسیقی از دستگاهی به نام رادیو در سراسر آمریکای شمالی شنیده شد.

این اختراع تا آغاز جنگ جهانی اول فراگیر نبود اما پس از شروع جنگ جهانی اول و گسترش استفاده از بی سیم برای اهداف نظامی در جنگ، رادیو به عنوان یک وسیله ارتباطات جمعی الکترونیکی مورد استفاده واقع شد به گونه ای که تاریخ شروع بهره برداری از رادیو را به سال 1920 با ایجاد اولین دستگاه های پخش منظم رادیویی در انگلیس نام برده اند.

اندکی بعد ایستگاه های رادیویی بسیاری در کشورهای مختلف راه اندازی و در سال‌ 1926اولین‌ کنفرانس‌ بین‌ المللی‌ رادیویی‌ با شرکت‌ 27کشور جهان‌، در برلین‌ برپا شد و آیین‌ نامه‌ مقررات‌ارتباطات‌ رادیویی‌ به‌ تصویب‌ رسید و اینگونه با رشد فزاینده رادیو و مخاطبانش، این اختراع کوچک به اختراعی بزرگ و جهانی تبدیل شد که در همه جای دنیا از جمله در کشور ما ایران به عنوان رسانه ای همراه با صدایی آشنا و دیرینه تلقی شده است.

سال ورود رادیو در ایران همزمان با راه اندازی تلگراف بی سیم توسط وزارت جنگ وقت در سال 1303 بود. یک دستگاه کامل فرستنده بی سیم موج بلند به قدرت 20 کیلووات برای تهران و شش دستگاه موج بلند چهار کیلوواتی برای شهرهایی چون کرمانشاه، تبریز، کرمان، مشهد و خرمشهر سفارش داده شد و سرانجام در ششم اردیبهشت سال 1305 در ساعت سه بعد از ظهر نخستین فرستنده بی سیم ایران با پخش متن تلگرافی برای دعوت عمومی جهت همکاری با کشورهای مختلف جهان گشایش یافت.

از زمان اختراع رادیو تاکنون یک میلیارد گیرنده رادیویی بوجود آمده و علی رغم ظهور سیستم های پیشرفته و قوی ارتباطی در حوزه وسایل ارتباط جمعی، صدای این رسانه همچنان طنین انداز است.

گزارش:‌ایرنا